Hraunslettuskammtur númer 4: 21. apríl 2021

Séð yfir aðal áhorfendasvæðið þar sem hraunið rennur um lægsta skarð úr Geldingadal í austurátt. Í bakgrunni sést þagnaður gígurinn frá öðrum í páskum en þar vinstra megin glyttir í nyrsta gígin af þeim fjórum sem eru þar með góða virkni.

Fjórða ferðin að skoða eldgosið, 21. apríl 2021. Eiginlega sú erfiðasta. Fórum bræður hjólandi austan Fagradalsfjalls, leiðina sem flestir reyndar fjallahjóla skilst mér. Of miklar brekkur fyrir minn smekk enda ég hálf útkeyrður eftir vinnuálag síðustu daga, ekki búinn að borða almennilega og með einhvern magaverk. En það kemur málinu ekki við því við vorum að skoða eldgos.

Höfðum reyndar eiginlega báðir gert ráð fyrir að fara beint inn í Meradali sem átti að vera án mikillar hækkunar, skilja bara hjólin eftir þar og ganga að gosstöðvunum þar fyrir ofan. Ég var með track sem var sótt bara á Strava og svo mættum við Þorvaldi Þórðarsyni sem mælti eindregið með að fara að sem hann kallaði syðri leiðina. Þá komum við í skarð sunnan við Stóra-Hrút og þar vestan við er hraunið núna mest að skríða fram. Þetta tók allt of mikið á fyrir okkar smekkk að drösla reiðhjólum upp allar þessar brekkur.

Séð yfir gossvæðið. Lengst til vinstri er upphaflegi aðalgígurinn í Geldingadal en þar hægra megin eru þeir fjórir gígar sem eru e.t.v. með mesta virkni níuna. Lengst til hægri eða nyrst er svo gígurinn sem opnaðist annan páskadag en er nú þagnaður, a.m.k. í bili. Áhugavert er að fyrir páska þá var aðal áhorfendasvæðið þar sem gígarnir fjórir eru núna og allt það svæði komið á kaf í hraun.

Vorum helst til seint á ferðinni þannig að ég náði ekki að skoða aðstæður af neinu viti. Var auðvitað líka í drónamyndatökum og þetta var allt saman bara einhven veginn og einhvern veginn. Myndin að ofan sýni líklega svæðið hvað best af því sem ég þó náði að gera. Kúlupanorama sem var tekin um svipað leyti og á svipuðum stað líklega sýnir gossvæðið alveg sæmilega.

Myndirnar bera það með sér að vera ekki teknar í góðri birtu en gosið er samt líklega mest fyrir augað þegar það er farið að rökkva. Gossvæðið er annars gjörbreytt frá því ég var þarna síðast á öðrum degi páska. Fyrstu tvö skiptin sem ég fór að skoða gosið á degi þrjú og svo aftur viku seinna var gosið eingöngu í Geldingadal. Það var fyrir um mániði síðan. Á öðrum degi páska fyrir um tveimur vikum var efsti gígurinn sð opnast og hraun fór beint niður í Meradali. Sá gígur er núna þagnaður í bili a.m.k. en nýir gígar milli hans og Geldingadals með hvað mesta virkni. Núna rennur hraun að mestu í litla dalkvos vestan Stóra-Hrúts sem telst líklega vera efri hluti Meradala. Þegar sú kvos fyllist fer hraunið annað hvort í norður ofan í Meradali eða í suður ofan í Nátthagadalinn. Ég ætla áfram að veðja á Meradalina en samt er Nátthaginn vel líklegur líka.

Gengum að gígunum sem opnuðust eftir páska og þurftum þá að fara niður fyrir hrauntotu sem kemur úr Gelgingadal, sjá myndina hér til hliðar. Fórum fyrir hraunið þar sem guli punkturinner. Þessi hrauntota er orðin alveg óvirk og fór ég yfir hana neðst til að prófa að ganga á hrauninu. Það reyndist lítið mál þarna.

Vorum komnir þarna að nýjustu gígunum fjórum borðuðum smá nesti og sáum ljósin hinum megin hverfa hægt og rólega þegar svæðið var rýmt. Stöldruðum eitthvað við og fórum svo til baka. Gengum að hjólunum og það var reyndar frekar þægilegt að hjóla til baka sem var að mestu leyti niður brekkur.

Gígarnir fjórir sem hafa myndast eftir páska og mesta virknin hefur verið í undanfarna viku eða svo.

Á bakaleið eftir að svæðið hafði formlega verið rýmt komum við að opinni hrauná. Hitinn þar sem við sátum þarna fyrir ofan þetta sjónarspil var þannig að það lá við brunasárum á berri húð sem sneri beint að hrauninu. Eingöngu geislahiti því vindurinn stóð frá okkur að hrauninu.

Um hættuástand á gosstöðvum í Fagradalsfjalli

Hér að ofan er kort sem sýnir hætusvæðið sem núna hefur verið skilgreint út af hugsanlegum nýjum sprungum sem geta opnast hvenær sem er. Einnig má sjá þrjár ferðir mínar hingað til sem ég hef farið til að skoða eldgosið og verið í mismunandi miklu návígi eins og greinilegt er.

Blái ferillinn er sá sem farinn var á öðrum goseginum, þegar ekkert hafði verið gefið út um hvar fólk ætti að fara fyrir utan að mælt var með að fólk myndi klöngrast erfiða leið yfir hraunið frá Bláalóninu. Ég ákvað að fara um Nátthagadal, þægilega leið án klöngurs eða mikils bratta. Við vorum meðvituð um að upphaflegar hugmyndir um hvar eldgosið kæmi upp tengdust Nátthaga og því höfðum við varann á þar.

Græni ferillinn var alfarið á ábyrgð almannavarna og viðbragðsaðila sem gáfu út stikaða gönguleið sem þeir aðilar væntanlega töldu öruggasta.

Blágræni (cyan) ferillinn lengst til hægri er svo þegar ég kom að gosstöðvunum úr austri og þyrla Landhelgisgæslunnar ómakaði sig við það að segja mér að svæðið væri rýmt og ég mætti ekki fara nær og þyrfti að koma mér í burtu.

Augljóslega skoðaði ég ekki mikið eldgos þegar ég var rekinn í burtu á svæði sem er fjarstæðukennt að hafi verið hættulegt. En út frá því hvernig græni ferillinn (opinberi ábyrgi ferillinn sem var metinn öruggur væntanlega af yfirvöldum) er borinn saman við bláa ferilinn (útfærður af mér út frá þeim upplýsngum sem ég var með um gosið á öðrum gosdegi) má spyrja má sig hvort það sé ekki bara betra að fólk með þokkalega útivistarreynslu og ágæta þekkingu á jarðvísindum fái að stýra eigin öryggi sjálft án opinberra boða og banna.

Þriðja gosskoðnarferðin

5. apríl 2021

Séð yfir gosstöðvarnar með nýju sprunguna í aðalhlutverki

Hugmyndin var að koma bakdyramegin að Fagradalsfjalli, leið sem er ekkert verið að loka neitt sérstaklega þegar svæðið er auglýst "lokað" og það er rýmt. Ég var í raun bara að fara í hjólaferð með viðkomu á gosstöðvunum. Aðallega langaði mig til að taka 360° panoramamyndir með drónanum. Verst að það passaði ekki alveg við flugreglur en af hverju ætti ég að vera að fara eftir öllum reglum þegar alvöru flugmennirnir eru ekki að gera það. Þeir fara of lágt og þá stelst ég bara til að fara of hátt.

Keyrði Reykjanesbrautina og beygði að Keili og svo átti að hjóla. Þegar ég var að nálgast þann stað sem skyldi hjólað frá, byrjuðu hádegisfréttir í útvarpinu og ég heyrði bara hætta, rýming og Fagradalsfjall. Jájá, hugsaði ég með mér... það er sem sagt of mikið gas eina ferðina enn... en þetta var eitthvað annað. Ný sprunga hafði opnast og ljóst var að ferðin hjá mér yrði eitthvað öðru vísi en ráð hafði verið fyrir gert. Ákvað að fara af stað þrátt fyrir að gera ekki ráð fyrir að geta skoðað eldgos að neinu ráði. Ég gæti a.m.k. reynt að taka einhverjar drónamyndir.

Hjólatúrinn gekk ágætlega og ómerkt leið sem ég var búinn að finna út yfir hraunið var hin besta. En þetta er nú samt alls ekki einfaldasta leiðin til að komast að eldgosinu en er samt svona ágæt privatleið sem er hægt að fara á eigin vegum.

Flugumferð talsverð og ég búinn að heyra í fréttum að það væri kannað úr lofti hvar fólk væri statt vegna rýmingar og líklega einhvers staðar skráð að einn maður í bláum jakka á hjóli nálgaðist Fagradalsfjall úr austri. Ég fór í raun lengra en ég hafði ætlað mér og var loks kominn á austur brún Meradala og þá mér til talsverðar furðu sá ég hvar hraunið var þar komið ofan í dalinn.

Í ágætri fjarlægð sá ég hraunið renna niður í Meradalina

Var þarna staddur í vel rúmlega kílómeters fjarlægð frá hraunsporðinum. Gekk áleiðis upp á næsta hól þegar þyrla LHG flögraði yfir og lenti á hólnum. Var ég upplýstur - í einhverri vinsemd samt - að svæðið væri rýmt og ég eiginlega í óspurðum fréttum sagðist alls ekki ætla að fara lengra og færi bara til baka. Var það látið gott heita. Spurði reyndar og sagði svo hvort ég mætti fljúga á dróna. Sá frá LHG sagðist ekki geta bannað mér það en eindregin tilmæli að gera það ekki... held að hann hafi sagt ef ég gæti komist hjá því... sem ég komst auðvitað ekki hjá að gera og því eru til þessar ágætu drónamyndir úr ferðinni.

Kominn á drónanum yfir hraunsporðinn. Þrír björgunarsveitadúddar næst hrauni og svo eitthvað annað WIP fólk rétt fyrir aftan þá

Ég sem sagt flaug drónanum eftir öfluga hvatningu frá Ragnhildi og Kristjáni. Sé ekki mikið eftir því en sé frekar eftir að hafa ekki flogið meira. Á myndinni að ofan er dróninn kominn nokkurn veginn að hraunjaðrinum sem er að skríða fram Meradalina í austurátt. Ælunin hafði svo verið að taka kúlupanoramamyndir og þar sem almennt hafði verið skrúfað fyrir flugumferð á svæðinu þá var það vel framkvæmanlegt. Endaði á að fljúga beint upp í loftið þar sem ég stóð.


--------------------
Kúlupanorama í fullri upplausn
--------------------

Séð frá Meradalahnúkum / Kistufelli til hraunsins þar sem það rennur niður í Meradali

Hjólaði svo norður með Fagradalsfjalli og gekk upp á milli Meradalahnúka. Tók myndina efst í færslunni þar en útsýnið þar sem ég stóð er hér að ofan. Var náttúrlega algjörlega að stelast og átti von á því hvenær sem er að þyrla gæslunnar kæmi aftur og myndi núna gera alvarlegar athugasemdir við að ég væri ennþá á svæðinu. Ég er nú samt afar feginn að það var bara venjulegur LHG gaur sem talað við mig því seinna komst ég að því að sérsveit ríkislögreglustjóra hafði líka verið á svæðinu til að koma fólki í burtu. Ég játa að ég veit ekki á hvaða lyfjum þeir eru sem skipuleggja þetta. Tilfinningin hjá mér var dálítið eins og ég væri orðinn stríðsfréttaljósmyndari og kominn á hættu svæði þar sem ég gæti lent í óvinahöndum. Þeir komu ekki aftur en þegar ég heyrði í þyrlu þá ákvað ég að fara til baka. Sé talsvert mikið eftir því þar sem ég hefði þarna verið í nokkuð góðu færi að ná myndum af gígunum.

Þessi skrípaleikur að banna vönu útivistarfólki för um land þó það sé eldgos einhvers staðar í kílómeters fjarlægð er einhver mesta della sem hægt er að hugsa sér. Hættan sem ég var í þarna var algjörlega engin en ég sem sagt bara fór að koma mér til baka. Í heildina samt ágætlega heppnaður túr.